Czy po przekształceniu szkoły publicznej można swobodnie zmienić warunki pracy nauczycieli?

8 lat ago admin Możliwość komentowania Czy po przekształceniu szkoły publicznej można swobodnie zmienić warunki pracy nauczycieli? została wyłączona

Pełzająca w ostatnich latach reforma edukacji, w myśl której nierentowne publiczne placówki oświatowe są likwidowane, a w ich miejsce powstają „takie same” placówki niepubliczne, ma głównie jeden skutek – zmiana warunków pracy i płacy nauczycieli. W niniejszym wpisie postaramy się wykazać, że w wielu przypadkach taka zmiana warunków pracy i płacy jest bezprawna, a nauczyciele mogą dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej.

Szczególna ochrona stosunku pracy nauczyciela

W powszechnej opinii utrwaliło się przekonanie, że stosunek pracy nauczycieli podlega szczególnej ochronie, co w praktyce funkcjonowania placówek oświatowych w Polsce istotnie można uznać za przekonanie prawdziwe.

W ostatnim czasie publiczne organy prowadzące znalazły jednak praktyczny sposób, aby tę szczególną ochronę obejść i zmniejszyć koszty funkcjonowania szkół i przedszkoli. Likwidacja szkoły publicznej i utworzenie w jej miejsce „takiej samej” szkoły niepublicznej w praktyce funkcjonowania oznacza zawarcie ze wszystkimi nauczycielami nowych umów o pracę, na zmienionych warunkach.

Utarta praktyka, choć skuteczna, nie zawsze jest jednak zgodna z prawem. Wydaje się bowiem, że wszystkie Strony zaangażowane w proces przekształcania szkół publicznych w niepubliczne, a więc organy prowadzące, stowarzyszenia rodziców i nauczyciele zapomnieli o istnieniu art. 23(1) kodeksu pracy, który powstał właśnie dla ochrony praw pracowników na wypadek różnych „niekonwencjonalnych” pomysłów pracodawców związanych ze zmianami podmiotowymi po stronie pracodawcy.

Podstawowa regulacja art. 23(1) kodeksu pracy stanowi, że:

w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy (…)” oraz, że „przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę nie może stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy.
Kodeks pracy

Warto wskazać, że samo przejście zakładu pracy na innego pracodawcę nie zostało ustawowo zdefiniowane. Pojęcie to zostało jednak dookreślone przez orzecznictwo zarówno Sądów polskich jak i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Warto więc przypomnieć, że do przejścia zakładu pracy (transferu zakładu pracy) dochodzi zawsze, kiedy nowy pracodawca przejmuje zadania (funkcje), majątek (składniki materialne), a także pracowników (personel) dotychczasowego pracodawcy – przy czym nie jest koniczne łączne przejęcie wszystkich trzech z wyżej wymienionych. Niezbędne jest co najmniej przejęcie funkcji oraz personelu lub składników materialnych – w zależności od tego co było kluczowe dla dotychczas prowadzonej działalności.

Podkreślenia wymaga, że przy spełnieniu powyższych warunków, nie ma znaczenia w jakiej formie doszło do transferu, a więc nie ma znaczenia, że jeden podmiot został formalnie zlikwidowany, a drugi powstał na jego miejsce i nadal realizuje te same zadania, przy wykorzystaniu tych samych składników materialnych (ten sam budynek szkoły) oraz tego samego co do zasady personelu.

W takiej sytuacji pracownicy od samego początku nie powinni się godzić na nowe warunki pracy i płacy i od samego początku powinni zgłaszać gotowość do pracy na dotychczasowych warunkach. Uprawnienie takie można realizować nawet bez zwierania nowej umowy o pracę – zawarte dotychczas umowy, po dokonanym transferze, pozostają bowiem w mocy, bez konieczności sporządzania dodatkowych aneksów czy dokumentów.